یکی از تجهیزات مورد نیاز که در همه مراکز دندانپزشکی استفاده می‌شود اتوکلاو دندانپزشکی است. اتوکلاو دندانپزشکی برای استریل تجهیزات مراکز درمانی استفاده می‌شود که بر مبنای فشار و دما عملیات استریل انجام می‌دهد. اتوکلاو انواع مختلفی دارد که در این مقاله قصد داریم درباره‌ی خصوصیات اتوکلاو دندانپزشکی صحبت کنیم پس با ما همراه باشید.
انواع اتوکلاو دندانپزشکی
برای استریل کردن و میکروب زدایی تجهیزات در مراکز پزشکی و دندانپزشکی از اتوکلاو دندانپزشکی استفاده می‌شود. اتوکلاو به دلیل آسیب‌رسانی کمتر به وسایل، راحتی در کاربرد، قابلیت کنترل، از بین بردن قطعی آلودگی، سرعت و غیره محبوبیت بالایی به دست آورده است. اتوکلاو دندانپزشکی از نظر درجه حرارت به دو دسته تقسیم‌بندی می‌شود. گروه اول درجه دمای 132 و 134 درجه سانتی گراد و گروه دوم درجه دمای 121 تا 123 درجه سانتی گراد است. بر اساس استانداردهای بین المللی حداقل زمان استریل کردن در دمای 121 درجه و فشار 1.2 بار پانزده دقیقه و در دمای 134 درجه و فشار 2.1 بار سه دقیقه است.
دستگاه اتوکلاو دندانپزشکی از نظر اندازه، نحوه کنترل عملکرد و نوع ابزار قابل استریلیزاسیون در انواع مختلفی هستند. این دستگاه از نظر اندازه و گنجایش مخزن بر حسب لیتر و دسی متر مکعب تقسیم بندی می‌شود که هر کدام از آن‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند. اتوکلاو از نظر نحوه کنترل عملکرد در انواع تمام خودکار، نیمه خودکار و مدل دستی است. اتوکلاوها در سه کلاس N، S و B قرار می‌گیرند.
- کلاس N: این نوع اتوکلاو برای استریل تجهیزات جامد مناسب است و در استریل وسایل پوشش دار، کیسه و ابزار آلات صاف کاربرد دارد. اتوکلاو کلاس N بخشی از نیرو جاذبه را از بین می‌برد و بخار را از هوا به بیرون هدایت می‌کند.
- کلاس S: اتوکلاو کلاس S برای استریل کردن وسایل بدون پوشش جامد مناسب است که دارای بار متخلخل مانند مواد نساجی، گاز تک لایه و وسایل حفره دار است. فرآیند استریل در اتوکلاو به سه صورت است که هوا را در داخل پوشش به طور کامل از بین می‌برد.
- اتوکلاو کلاس B: برای استریل تمام ابزار و وسایل پوشش دار جامد و بدون پوشش مناسب است. هوای درون پوشش از اتوکلاو به وسیله پمپ و وکیوم درون پوشش و محفظه خارج می‌شود. که فشار منفی ایجاد شده در آن باعث ورود بخار می‌شود، این نوع اتوکلاو دارای پمپ وکیوم است.
- اتوکلاوهای سریع (Fast): از این اتوکلاوها برای انجام عملیات استریلیزاسیون در اتاق عمل، کلینیک و مراکز دندانپزشکی استفاده می شود. سرعت عملیات دستگاه به وسیله کاهش زمان خشک کردن افزایش می‌یابد.
نحوه عملکرد اتوکلاو دندانپزشکی
کار کردن با اتوکلاو دندانپزشکی بسیار راحت است ابتدا هوای داخل محفظه را با مکش پمپ خلا تخلیه می‌کنند. عملکرد اتوکلاو در دمای بالای صد درجه انجام می‌شود که برای تولید بخار در این دما باید فشار را افزایش داد. در صورتی که فشار کاهش یابد آب در دمای پایین‌تر و اگر فشار افزایش یابد، آب در دمای بالاتر می‌جوشد. اگر فشار روی آب در حال گرم شدن از فشار هوای بیرون بیشتر باشد آب در دمای بالاتر از صد درجه بخار می‌شود و در نتیجه بخار آن بیشتر از صد درجه دما خواهد داشت. بخار تولید شده وارد مخزن می‌شود بخار در فشار و دمای تعیین شده و در مدت زمان مشخص میکروارگانیسم موجود در ابزار و تجهیزات از بین می‌روند. فرایند استریلیزاسیون در ۹ مرحله انجام می‌شود:
- آبگیری
- پیش خلاء
- افزایش دما
- استریل
- تخلیه
- پس خلاء
- خشک شدن
- یکسان سازی
- پایان کار
اجزای اتوکلاو دندانپزشکی
اتوکلاو دندانپزشکی با توجه به نوع شرکت سازنده و مدل ساخت از اجزای مختلفی تشکیل شده است.
- درب اتوکلاو
- میکروسوئیچ درب
- چمبر
- مخزن آب اصلی
- مخزن آب مصرف شده
- رادیاتور
- سوپاپ اطمینان
- مولد بخار
- برد الکترونیکی
- فیلتر آب
- دماسنج یا سنسور دما
- فشارسنج یا سنسور فشار
- ترموستات ایمنی
- پمپ وکیوم
- فن
- فیتینگی
- صفحه نمایش
- هولدر
- سینی
- فیلتر آنتی باکتریال
- شیر برقی
- پرینتر
اتوکلاو دستگاهی است که به طور خودکار مواد را به وسیلۀ بخار تحت فشار قرار می‌دهد. با این روش تمامی میکروب ها، اعم از میکروب های معمولی و اسپورها از بین می‌روند. همچنین دستگاهی است که با توجه به کارکرد و میزان امکاناتی که دارد در انواع مختلفی تولید می‌شوند. قیمت اتوکلاو دندانپزشکی نیز به همین عوامل بستگی دارد. قبل از خرید اتوکلاو دندانپزشکی بهتر است نوع آن‌ها بررسی کنید و با عملکرد آن به خوبی آشنا شوید.